Thi tốt nghiệp THPT trên máy tính: Lộ trình triển khai và chuẩn bị cần thiết

Việc chuyển đổi từ thi giấy sang thi trên máy tính cho kỳ thi tốt nghiệp THPT không còn là một ý tưởng xa vời mà đã trở thành xu thế tất yếu của thời đại. Trên thế giới, hình thức thi trên máy tính đã được triển khai rộng rãi ở nhiều cấp học và lĩnh vực, từ phổ thông đến đại học, từ chứng chỉ nghề đến khảo thí ngôn ngữ. Các kỳ thi quốc tế như IELTS trên máy tính, TOEFL iBT, SAT đều được tổ chức nghiêm túc, chuẩn mực với hệ thống kiểm định kết quả và ngân hàng đề thi phong phú.

Tại Việt Nam, ý tưởng thi tốt nghiệp THPT trên máy tính đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo đề cập từ khoảng 5 năm trước.

Đặc biệt, mỗi khi xảy ra các sự cố hay trường hợp gian lận thi cử, việc "thi trên máy" lại được nhắc đến như một giải pháp nhằm hạn chế gian lận và khắc phục những bất cập của cách thức thi truyền thống.

1. Chính sách và lộ trình chuyển đổi chính thức

Theo thông tin từ Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Ngọc Thưởng tại họp báo về Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025, Bộ sẽ ban hành đề án thí điểm kỳ thi tốt nghiệp THPT trên máy tính trong năm 2025. Việc tổ chức thi theo hình thức này dự kiến bắt đầu từ năm 2027 tại các địa phương đủ điều kiện.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng đã yêu cầu Bộ Giáo dục và Đào tạo nghiên cứu, xây dựng đề án chuẩn bị các điều kiện cần thiết để thí điểm tổ chức thi trên máy tính tại một số địa phương từ năm 2027, tiến tới tổ chức thi trên máy tính trong thời gian sớm nhất.

Các chuyên gia giáo dục đề xuất lộ trình triển khai chia làm 3 giai đoạn cụ thể:

Giai đoạn 1 (2025-2027): Thí điểm quy mô nhỏ

• Triển khai tại các trường đạt chuẩn số có đủ điều kiện về hạ tầng
• Tập trung vào các môn có thể khách quan hóa cao như ngoại ngữ, tin học, toán, lý, hóa
• Học sinh làm quen dần từ bài kiểm tra trong lớp đến bài kiểm tra cuối kỳ trên máy tính
• Xây dựng và hoàn thiện quy trình, quy chế thi

Giai đoạn 2 (2028-2030): Mở rộng có chọn lọc

• Mở rộng đến các địa phương có điều kiện hạ tầng công nghệ thông tin tốt
• Kết hợp các trung tâm khảo thí độc lập, nơi học sinh có thể đăng ký thi ngoài nhà trường
• Hệ thống ngân hàng đề thi trung ương bắt đầu đi vào vận hành
• Hoàn thiện các giải pháp kỹ thuật và quy trình quản lý

Giai đoạn 3 (sau 2030): Toàn quốc

• Áp dụng toàn quốc thi trên máy tính cho kỳ thi THPT và tuyển sinh
• Phần lớn học sinh đã quen thuộc với hình thức này
• Hệ thống hoàn thiện, dữ liệu được liên thông giữa các địa phương
• Bộ GD-ĐT chỉ đóng vai trò điều phối, giám sát và phát triển chuẩn đánh giá

2. Kết quả thí điểm ban đầu

Trong năm qua, Bộ GD-ĐT đã tổ chức thí điểm việc thi trên máy ở nhiều địa phương bao gồm cả Bắc - Trung - Nam, cả khu vực thành phố và nông thôn. Mỗi địa phương tổ chức cho khoảng 200-250 học sinh THPT tham gia và thu nhận kết quả tích cực.

Theo phản hồi từ giáo viên Trường THPT chuyên Bắc Giang - một trong những nơi phối hợp thử nghiệm, việc tổ chức thi diễn ra thuận lợi và học sinh cơ bản đáp ứng được yêu cầu.

Theo thông báo chính thức từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, kỳ thi tốt nghiệp THPT trên máy tính sẽ được thí điểm từ năm 2027 tại các địa phương đủ điều kiện. Đây là bước chuyển mình quan trọng từ hình thức thi truyền thống sang thi số hóa, yêu cầu các sĩ tử phải có những chuẩn bị kỹ lưỡng.

Kỳ thi năm 2025 vẫn sẽ duy trì hình thức thi trên giấy, nhưng sẽ tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong các khâu tổ chức. Điều này có nghĩa là các em học sinh hiện tại cần bắt đầu làm quen và chuẩn bị từ bây giờ.

Vậy khi chuyển sang thi trên máy tính, các em sĩ tử sẽ phải đối mặt với những thay đổi gì? Hình thức đề thi mới này có điểm gì khác biệt so với cách thi truyền thống mà chúng ta đã quen thuộc? Hãy cùng tìm hiểu những điều chỉnh quan trọng này.

3. Đề thi sẽ thay đổi như thế nào với hình thức mới

3.1. Cấu trúc đề thi mới

Đề thi cá nhân hóa:

• Mỗi thí sinh sẽ có mã đề thi riêng, tránh việc nhìn bài của người khác
• Thứ tự câu hỏi có thể được xáo trộn
• Cần tập trung hoàn toàn vào bài thi của bản thân

Ngân hàng câu hỏi phong phú:

• Đề thi sẽ được rút từ ngân hàng câu hỏi lớn
• Cần ôn tập toàn diện, không thể dự đoán chính xác dạng bài
• Tập trung vào hiểu bản chất kiến thức thay vì học thuộc lòng

3.2. Thời gian và quy trình thi

Thời gian làm bài:

• Có thể có sự điều chỉnh về thời gian cho phù hợp với hình thức thi mới
• Cần làm quen với việc quản lý thời gian trên giao diện điện tử
• Thành thạo việc submit bài đúng thời gian quy định

Quy trình thi mới:

• Có thể thi nhiều đợt trong năm thay vì chỉ một lần
• Cơ hội thi lại nếu kết quả không như ý
• Giảm áp lực tập trung vào một kỳ thi duy nhất

Hiểu được những thay đổi về hình thức đề thi, câu hỏi tiếp theo các bạn học sinh chắc hẳn đang thắc mắc là: "Mình cần chuẩn bị những kỹ năng gì để có thể tự tin bước vào phòng thi số hóa này?"

Đây chính là điều mà thế hệ học sinh từ 2009 trở đi - những người sẽ trực tiếp trải nghiệm hình thức thi mới - cần quan tâm đặc biệt.

4. Sĩ tử cần chuẩn bị các kỹ năng gì cho kỳ thi THPT Quốc Gia trên máy tính?

4.1. Kỹ năng sử dụng máy tính

Các thao tác cơ bản:

• Thành thạo việc sử dụng chuột và bàn phím
• Biết cách di chuyển giữa các câu hỏi nhanh chóng
• Làm quen với các phím tắt cơ bản (Ctrl+C, Ctrl+V, Ctrl+Z)
• Thành thạo việc nhập liệu, đặc biệt là gõ các ký tự đặc biệt trong toán, lý, hóa

Kỹ năng quản lý thời gian trên máy:

• Biết cách xem đồng hồ đếm ngược thời gian làm bài
• Thành thạo việc chuyển đổi qua lại giữa các câu hỏi
• Sử dụng tính năng đánh dấu câu hỏi cần xem lại

4.2. Làm quen với giao diện thi trên máy

Cấu trúc đề thi điện tử:

• Hiểu cách thức hiển thị câu hỏi trên màn hình
• Biết cách chọn đáp án cho câu hỏi trắc nghiệm
• Thành thạo việc nhập văn bản cho câu hỏi tự luận
• Sử dụng các công cụ hỗ trợ như calculator, bảng công thức (nếu có)

Cách bấm điều hướng:

• Biết cách di chuyển giữa các phần của đề thi
• Thành thạo việc sử dụng menu điều hướng
• Hiểu cách submit bài thi khi hoàn thành

Nắm được những kỹ năng cần thiết rồi, nhưng làm sao để rèn luyện chúng một cách hiệu quả? Việc biết cần chuẩn bị gì là một chuyện, còn thực hành để thành thạo lại là một câu chuyện khác.

5. Gợi ý cách học tập và ôn luyện

Dưới đây là những gợi ý cụ thể để các bạn có thể xây dựng cho mình một lộ trình học tập và ôn luyện phù hợp với hình thức thi mới.

5.1. Thực hành thi thử trên máy tính thường xuyên

Tại trường học:

• Tích cực tham gia các buổi thực hành thi trên máy do trường tổ chức
• Sử dụng giờ tin học để làm quen với việc làm bài trên máy
• Yêu cầu giáo viên tổ chức các bài kiểm tra trên máy tính

Tại nhà:

• Luyện tập làm đề thi trên máy tính ít nhất 2-3 lần/tuần
• Sử dụng các phần mềm mô phỏng thi trực tuyến
• Đặt thời gian làm bài giống như kỳ thi thật

5.2. Điều chỉnh phương pháp học tập

Chuyển đổi từ viết tay sang đánh máy:

• Luyện tập gõ phím để tăng tốc độ nhập liệu
• Thành thạo việc gõ các công thức toán học, ký hiệu hóa học
• Luyện tập viết văn bản dài trên máy tính

Kỹ năng đọc trên màn hình:

• Làm quen với việc đọc hiểu trên màn hình thay vì giấy
• Điều chỉnh độ sáng màn hình phù hợp để không gây mỏi mắt
• Luyện tập tập trung trong thời gian dài khi nhìn màn hình

6. Lời khuyên thực tế cho sĩ tử

Sau khi đã có những hướng dẫn chi tiết về cách thức chuẩn bị, các bạn có thể vẫn còn những băn khoăn, lo lắng về hình thức thi mới này. Đây là điều hoàn toàn bình thường - bất cứ sự thay đổi lớn nào cũng đều đi kèm với những cảm xúc tự nhiên như vậy.

Hãy cùng lắng nghe những lời khuyên thực tế dưới đây của IELTS LangGo để có thể vượt qua những nỗi lo này và biến thách thức thành cơ hội nhé!

6.1. Chuẩn bị từ bây giờ

Ngay từ lớp 10-11:

• Bắt đầu làm quen với việc học và làm bài trên máy tính
• Tham gia các khóa học tin học cơ bản nếu chưa thành thạo
• Luyện tập gõ phím để đạt tốc độ ít nhất 40 từ/phút

Lớp 12:

• Tích cực tham gia các buổi thực hành thi thử trên máy
• Yêu cầu thầy cô tổ chức thêm các bài kiểm tra định kỳ trên máy
• Làm quen với các phần mềm thi trực tuyến

6.2. Khắc phục những lo ngại thường gặp

Lo ngại về sự cố kỹ thuật:

• Các kỳ thi sẽ có đội ngũ kỹ thuật hỗ trợ 24/7
• Hệ thống sẽ có backup để đảm bảo không mất dữ liệu
• Nếu có sự cố, thí sinh sẽ được thi lại mà không bị phạt

Lo ngại về sự khác biệt:

• Nội dung kiến thức không thay đổi, chỉ thay đổi hình thức
• Tiêu chí chấm điểm vẫn giữ nguyên như cũ
• Thời gian làm bài sẽ được điều chỉnh phù hợp

6.3. Tận dụng ưu điểm của thi trên máy

Thuận lợi trong làm bài:

• Có thể sửa chữa, chỉnh sửa dễ dàng
• Không lo vấn đề chữ viết không đẹp
• Có thể sử dụng một số công cụ hỗ trợ (calculator, bảng công thức)

Kết quả nhanh chóng:

• Điểm thi sẽ có ngay sau khi kết thúc
• Không phải chờ đợi lâu như thi giấy
• Minh bạch trong quá trình chấm điểm

Chuyển sang thi trên máy tính không phải là lựa chọn mà là hướng đi tất yếu trong xu thế hiện đại hóa giáo dục. Đây là cách để Việt Nam từng bước hội nhập vào chuẩn đánh giá quốc tế và bước vào kỷ nguyên giáo dục thông minh trong thời đại số.

Với lộ trình được hoạch định chi tiết từ nay đến sau năm 2030, cùng với những chuẩn bị kỹ lưỡng về mặt kỹ thuật và nhân lực, việc triển khai thi tốt nghiệp THPT trên máy tính hoàn toàn khả thi. Điều quan trọng là cần có niềm tin, lộ trình thông minh, sự đầu tư đúng trọng tâm và quyết tâm từ cấp lãnh đạo đến giáo viên đứng lớp.